تغییر کاربری بزرگترین یخچال خشتی جهان/ تداوم مرمت «یخدان مویدی»

به گزارش نسیم صبا از مهر ا: استان کرمان یکی از خاستگاه‌های اصلی سازه‌های آبی در گذشته بوده است از قنات‌ها گرفته تا ساخت آب انار و حتی یخچال‌های خشت و گلی، در این میان با بهره بری از این سه ساختار و مرتبط کردن این سازه‌ها کرمانی‌های یک سیستم هوشمند و کارآمد برای تأمین آب و حتی یخ در زمانی که برق وجود نداشته است ایجاد کرده‌اند.

احداث قنات‌ها و در نهایت ارتباط کردن قنات‌ها با آب انبار و در نهایت بهره برداری از آب آنها در یخچال‌های خشت و گلی یکی از هنرهای کرمانی‌ها در گذشته بوده است

احداث قنات‌ها و در نهایت ارتباط کردن قنات‌ها با آب انبار و در نهایت بهره برداری از آب آنها در یخچال‌های خشت و گلی یکی از هنرهای کرمانی‌ها در گذشته بوده است.

یخچال‌های بزرگ خشت و گلی در گوشه و کنار شهر کرمان احداث شده و هنوز هم پا برجا هستند و تنها در شهر کرمان همچنان سه یخچال خشت و گلی وجود دارد که بزرگترین آنها یخدان مویدی در مرکز شهر است.

این یخچال شامل یک سازه مخروطی شکل بزرگ، دیوارهای مرتفع و محوطه وسیعی بین این دیواره هاست که قبلاً حوض بوده است می‌باشد و از آن به عنوان بزرگترین یخچال خشت و گلی جهان یاد می‌شود که در زمان صفویه در این شهر احداث شده است و البته قنات مشهور مویدی نیز آب آن را تأمین می کرده که البته هم اکنون این قنات خشک شده است.

تغییر کاربری و توقف برگزاری نمایشگاه

این بنا در تاریخ دوم آبان ماه ۱۳۷۸ نیز ثبت ملی شده است و البته کمتر مرمت اساسی شده است با این وجود مردم شهر کرمان طی روزهای اخیر شاهد مرمت وسیع این بنا هستند و به نظر می‌رسد بعد از مرمت یخچال مویدی این بنا که تا کنون تنها کاربرد آن بعد از تعطیلی یخچال برگزاری نمایشگاه در محوطه آن بوده است، تغییر کاربری جدی خواهد داشت.

اما در گذشته مردم کرمان با استفاده از آب قنات و نگهداری از این آب در فصل سرما در حوض‌ها و در نهایت یخ زدن آب در فصل زمستان. این یخ‌ها را در سازه مخروطی نگهداری می‌کردند و به این ترتیب در طول تابستان گرم کویر یخ داشتند.

بنای مخروطی نیز به گونه‌ای احداث شده بود که با حداقل تابش نور خورشید یخ را در ایام گرم تابستان در خود نگه می‌داشت.

همچنین از سایه و وزش باد نیز برای خنک کردم اطراف این مخروط استفاده می شده است بطوریکه دیوارهای اطراف یخدان اصلی حدود ۲۰ متر ارتفاع داشتند و همه مصالح این سازه نیز از خشت و گل تأمین می‌شد.

مرمت یخدان مویدی صنعت گردشگری کرمان به گردش در می‌آورد

زهرا اسماعیلی زاده یکی از فعالان گردشگری استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید: خوشبختانه بعد از سال‌ها شاهد هستیم که بنای یخدان مویدی در حال مرمت است و با استفاده از مصالح اصیل این کار در حال انجام است و امیدواریم در شهر کرمان که حالا یک بنای ثبت جهانی را نیز در خود جای داده است با مرمت و تغییر کاربری صحیح بناهای تاریخی بتوانیم نقش پر رنگ تری در صنعت گردشگری ایفا کنیم.

شهر کرمان مملو از آثار تاریخی است که به خوبی از آنها برای جذب گردشگری استفاده نشده و گاه مرمت هم نشده‌اند که می‌توان به باغ بی رم آباد، باغ هرندی، باغ کلانتر و یخچال‌های شهر کرمان اشاره کرد

وی افزود: شهر کرمان مملو از آثار تاریخی است که به خوبی از آنها برای جذب گردشگری استفاده نشده و گاه مرمت هم نشده‌اند که می‌توان به باغ بی رم آباد، باغ هرندی، باغ کلانتر و یخچال‌های شهر کرمان اشاره کرد.

وی عنوان کرد: میراث فرهنگی حرکت خوبی را برای احیای گردشگری در کرمان شروع کرده استف هر چند کرمان ۹ اثر گردشگری را در خود جای داده است اما در شهر کرمان کمتر به صنعت گردشگری توجه شده بود که با این اقدام مردم یک کار بنیادی را شاهد هستند که امیدواریم با بازرگشایی باغ بی رم آباد به روی مردم، اتمام مرمت باغ کلانتر و مرمت و تغییر کاربری باغ هرندی این مساله تسری یابد.

اسماعیلی زاده افزود: باید یخچال‌های کرمان به گردشگران معرفی شوند زیرا این سازه‌ها فقط یک بنا نیستند بلکه تأثیر شگفت انگیزی بر روی فرهنگ و جامعه شهر کرمان در گذشته داشته‌اند که در کمتر شهر دیگری شاهد ان بودیم.

وی گفت: استفاده از قنات، کانالهای انتقال آب و آب انبارها و یخدان‌ها برای زندگی بهتر مردم در کویر و استفاده از مصالح در دسترس برای این مهم بسیار ارزشمند بوده است.

وی تاکید کرد باید دقت کنید که این مرمت‌ها با تغییر کاربری مناسب انجام شود مثل آنچه که در باغ وزیری در شهر کرمان می‌بینیم که یک سازه زیبا با کاربری مناسب ایجاد شده است و مورد استقبال مردم نیز قرار گرفته است.

وی گفت: تفکری که پشت ساخت و سازهای هوشمند در شهر کرمان وجود داشته است زمینه را برای توسعه فرهنگ و تمدن در کویر مهیا کرده است و به شهر تاریخی کارمانیا در کرمان رونق داده است.

معماری پیشرفته کرمانی‌ها در دوران صفوریه

وی گفت: تأمین آب در کویر بسیار حیاتی بوده است اما کرمانی‌ها با تکیه بر مهارتشان در ساخت قنات بر این امر غلبه کردند و در نهایت به سمت تولید یخ برای استفاده از فصل‌های گرم حرکت کردند و حتی در این این یخدانها مواد غذایی فاسد شدنی را نگهداری می‌کردند.

معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهارداشت: مرمت یخدان مویدی کرمان در حال انجام است و انتظار داریم روند بازسازی به خوبی انجام و به زودی مورد بهره برداری قرار گیرد.

مهدی شفیعی همچنین با برگزاری نمایشگاه‌ها در محوطه این بنای تاریخی نیز مخالفت کرد و گفت: این مساله هم به بنا و هم به محوطه بنای یخدان مویدی آسیب می‌زند و ما به دنبال کاربری فرهنگی برای این بنای زیبا هستیم.

وی ادامه داد: تاکید ما بر این است که در این محل نمایشگاه برگزار نشود و مسئولان شهر نیز در این زمینه همراه هستند.

وی گفت: امیدواریم مرمت این بنا با استفاده از مصالح سنتی و اصیل تا قبل از زمستان به پایان برسد.

حالا مردم کرمان امیدوار هستند با مرمت این بنای زیبا شهر کرمان قدمهای بلند تری در راستای احیای صنعت گردشگری بردارد.