دارویار؛ پلی برای انتقال یارانه به بیمار/ واکنش صنعت داروسازی

به گزارش نسیم صبا از مهر، پس از حاشیه‌های اخیر در صنعت داروسازی و افزایش کمبود داروهای تولید داخل و افشای فسادها و سوءاستفاده‌ها از ارز ترجیحی و آسیب‌هایی که به حوزه دارو وارد کرد؛ بالاخره طرح «دارویاری» در کشور کلید خورد؛ طرحی که گفته می‌شود با انتقال یارانه دارو از طریق بیمه‌ها به مردم، پوشش بیمه‌ای داروها را افزایش داده، اقلام بیشتری از داروها را زیر چتر بیمه‌ها برده و در عین حال قیمت دارو را به سمت واقعی شدن سوق داده است؛ البته با این شرط که «پرداختی از جیب بیمار» افزایش نیابد.

توزیع یارانه دارو متناسب با نیاز بیماران یکی از دلایل و در عین حال مزایای اجرای طرح دارویاری است و منجر به بهره‌مندی همه دهک‌های درآمدی از یارانه دارو می‌شود. تاکید این طرح نیز آن است که با افزایش پوشش بیمه‌ای داروها، پرداخت از جیب بیماران تغییری نکرده و بنابر اذعان وزارت بهداشت و بیمه‌ها، حتی در مواردی کاهش پرداخت از جیب بیماران را نیز شاهد خواهیم بود.

اصلاح سیاست‌های ارزی و انتقال یارانه دارو به بیمه‌ها

در طرح «دارویاری» و به دنبال اصلاح سیاست‌های ارزی داروهای تولید داخل، از این پس یارانه دارو در اختیار شرکت‌های بیمه قرار می‌گیرد؛ یعنی ارز دولتی که شرکت‌های داروسازی تولیدی از دولت دریافت می‌کردند تا مواد اولیه مورد لزوم را وارد کنند، به حلقه آخر زنجیره تأمین دارو، یعنی مصرف کننده آن تعلق می‌گیرد. به این ترتیب با انتقال یارانه دارو به سازمان‌های بیمه‌گر، ما به التفاوت افزایش قیمت‌ها توسط سازمان برنامه و بودجه به بیمه‌ها و سپس داروخانه‌ها پرداخت می‌شود و تغییر قیمت‌های دارو متوجه بیماران نخواهد بود.

ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو در جیب ۴۰۰ میلیون خارجی

با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به دارو، قیمت دارو در کشورمان نسبت به کشورهای همسایه بسیار پایین بود و همین موضوع جذابیت قاچاق معکوس داروهای ایرانی به کشورهای همسایه را افزایش می‌داد؛ به طوری که سوبسیدی که دولت جهت حمایت مالی از بیماران برای دارو پرداخت می‌کرد، با قاچاق معکوس دارو به کشورهای همسایه، از دسترس ایرانیان خارج می‌شد و عملاً داروی ارزانِ ایرانی، به صورت کانتینرهای متعدد سر از کشورهای اطراف درمی‌آورد؛ به طوری که به گفته وزیر بهداشت، ایران در چنین شرایطی تنها تأمین کننده نیاز دارویی ۸۰ میلیون ایرانی نبود، بلکه نیاز ۴۰۰ میلیون نفر از کشورهای همسایه را برطرف می‌کرد.

بر همین اساس از جمله دلایل اجرای طرح «دارویاری»، جلوگیری از رانت‌های ایجاد شده در صنعت دارویی کشور است؛ به طوری که بهرام دارایی رئیس سازمان غذا و دارو بارها به موضوع رانت و فساد ارز ۴۲۰۰ تومانی واکنش نشان داده و در اظهارنظری نیز تاکید کرده بود که «ارز ۴۲۰۰ تومانی به دست افرادی افتاده که کالا و دارو را با ارز آزاد محاسبه کردند و پولش را از مردم گرفتند و از جوابگویی نیز فرار می‌کنند.»

از طرف دیگر، تأخیرهای طولانی در تخصیص‌های ارزی دارو از سوی بانک مرکزی و گاهی هم ناکافی و نامرغوب بودن ارز تخصیصی، زمینه ساز بروز کمبودهای مقطعی برخی اقلام دارویی می‌شد؛ به طوری که فاصله‌ای که بین پرداخت‌های دولتی، ثبت و سفارش و واردات مواد اولیه و نهایتاً هم تولید دارو در شرکت‌های دارویی ایجاد می‌شد، مشکلاتی از قبیل دپوی مواد اولیه در گمرک، به صرفه نبودن تولید دارو، رکود صنعت داروسازی و نهایتاً هم کمبود دارو در کشور را رقم می‌زد.

تولید دارو به صرفه و کمبودها رفع می‌شود

با اجرای طرح دارویاری و انتقال یارانه دارو به بیمه‌ها، از این پس شرکت‌ها دیگر در صف ارز ترجیحی معطل نخواهند ماند و تولید دارو با ارز نیمایی صورت خواهد گرفت؛ به این ترتیب قیمت دارو به سمت واقعی شدن گام برداشته تا تولید را به صرفه کند و صنعت داروسازی رونق گیرد. در همین راستا مسئولان و شرکت‌های دارویی پیش بینی می‌کنند تا دو ماه آینده بخش زیادی از کمبودهای داروهای ایرانی رفع شود و البته با رفع نیاز داخل، به سمت صادرات و شکوفایی هر چه بیشتر صنعت داروسازی کشور نیز گام برداشته شود.

همچنین با واقعی شدن قیمت داروها، از این پس جذابیتی برای قاچاق داروی ایرانی به آن سوی مرزها وجود ندارد و به این ترتیب سوبسید دارو تنها به دست مصرف کننده واقعی آن یعنی بیماران در کشور می‌رسد؛ به طوری که با افزایش پوشش بیمه‌ای داروها و همچنین به شرط ارائه نسخه پزشک و بیمه بودن بیمار، پرداخت از جیب بیماران برای دارو افزایشی نخواهد داشت.

پاشنه آشیل «دارویاری» کجاست

ابهامی که ممکن است در اجرای این طرح برای بیماران و داروخانه‌ها ایجاد شده باشد، نگرانی برای افراد فاقد بیمه و همچنین تأمین و پرداخت به موقع مطالبات داروخانه‌ها است. بر همین اساس موضوعی که از ابتدا به عنوان پاشنه آشیل اجرای طرح مطرح شد، تأمین به موقع و کافی منابع از سوی سازمان برنامه و بودجه و پرداخت آن به بیمه‌ها و متعاقب آن نیز پرداخت بیمه‌ها به داروخانه‌هاست؛ موضوعی که با هماهنگی‌های دولت با سازمان برنامه و بودجه و بیمه‌ها و امضای تفاهم نامه ۴۲ بندی بین ارگان‌های مربوطه، پیش‌بینی و حل شده است.

در همین راستا، عوض‌پور رئیس امور سلامت و رفاه اجتماعی سازمان برنامه و بودجه گفته است که «۴ هزار میلیارد تومان از محل هدفمندی یارانه‌ها پیش‌بینی کرده و به طرح دارویار اختصاص داده‌ایم.»

محمدمهدی ناصحی مدیرعامل سازمان بیمه سلامت نیز تاکید دارد که پرداختی‌ها به داروخانه‌ها تقریباً به روز است. همچنین بالاخره سازمان تأمین اجتماعی هم پس از ۱۰ ماه خبر از پرداخت معوقات داروخانه‌ها داد و فرهاد خدایی معاون کل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرد که پرداخت‌های بیمه تأمین اجتماعی به داروخانه‌ها با اجرای این طرح به‌روز شده است.

افراد فاقد بیمه چگونه ثبت نام کنند

همانطور که همواره تاکید شده لازمه اجرای موفق طرح دارویاری، برخورداری از بیمه قوی است؛ بنابراین چند ماه پیش از اجرای طرح برای افراد فاقد بیمه چاره‌اندیشی و جهت پوشش آنها اقدام شد؛ بر این اساس سه دهک پایین درآمدی جامعه یعنی حدوداً ۶ میلیون نفر به صورت خودکار و البته رایگان برای مدت یک سال تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند. در این راستا افراد می‌توانند با شماره‌گیری کد #۱۶۶۶* از وضعیت بیمه خود اطلاع یابند. سایر افراد فاقد بیمه نیز می‌توانند با مراجعه به سایت بیمه سلامت یا دفاتر پیشخوان دولت درخواست بیمه دهند و به این ترتیب تا مشخص شدن آزمون ارزیابی وسع‌شان، به مدت سه ماه به صورت رایگان بیمه شوند.

تغییر قیمت دارو تنها برای دولت و بیمه‌ها

طر ح «دارویاری» ابتدا از داروهای تولید داخل آغاز شد و بر همین اساس هم فعلاً تغییری متوجه داروهای وارداتی و همچنین تجهیزات پزشکی نیست. البته تاکید می‌شود که در بین داروهایی که تغییر قیمت داشتند، این تغییر قیمت برای دولت و بیمه‌ها بوده است و مردم هیچ گونه افزایش پرداختی را نسبت به قبل از اجرای این طرح متحمل نخواهند شد و مسئولان بارها تاکید کردند که این موضوع خط قرمز دولت و وزارت بهداشت برای اجرای طرح دارویاری است.

بیمه ۳۶۶ قلم داروی پرمصرف بیماران مزمن

به دنبال اصلاح سیاست‌های ارزی دارو و اجرای طرح «دارویاری» در کشور، ۳۶۶ قلم از داروهای پرمصرف مورد استفاده بیماران مزمن در قالب اجرای طرح دارویاری بیمه شدند و بنابراین افزایش قیمت این داروها در تغییر سیاست ارزی توسط سازمان‌های بیمه‌گر پوشش داده می‌شود و بیماران افزایش پرداختی را بابت این داروها ندارند.

همچنین در این طرح امکان تمدید نسخه تا دوبار برای بیماران مزمن بدون نیاز به مراجعه پزشک، فراهم شده است و به این ترتیب بیمار می‌تواند همان نسخه و داروهای تجویزی را با بیمه و بدون افزایش قیمت تهیه کند.

از دیگر تدابیر اندیشیده شده در طرح دارویاری، پوشش بیمه‌ای ۱۱۹ قلم از اقلام پرمصرف داروهای بدون نسخه معروف به OTC است. این داروها در طرح مذکور، هیچ گونه تغییر قیمتی نداشتند و حتی ۱۱۹ قلم از آن‌ها مشمول پوشش بیمه‌ای شدند و به این ترتیب بیماران در صورت مراجعه با نسخه به داروخانه جهت دریافت این داروها، شاهد کاهش قیمت آنها نسبت به قبل از اجرای طرح خواهند بود.

تضمین دیگری که به اجرای درست این طرح کمک می‌کند وجود سامانه تیتک است که شرکت‌های دارویی وداروخانه‌ها تعداد و نوع داروهای خرید و فروش شده را باید به صورت کامل برای ۷۶۴ قلم دارو از ابتدا تا انتها رصد کرده و پیش بینی می‌شود تا آخر امسال به ۱۱۶۴ قلم برسد.

در حدود دو هفته پس از اجرای طرح دارویاری، داروخانه‌داران معتقدند این طرح تاکنون طبق برنامه پیش رفته و داروها با ارائه نسخه پزشک و برخورداری از پوشش بیمه‌ای، بدون دریافت مبلغ اضافی به دست بیمار رسیده است و مشکلی در اجرای آن وجود نداشته است. اما قاعدتاً مانند هر طرح دیگری لازم است برای اجرای این طرح یک بازه زمانی سه ماهه فرصت داد تا مزایا و کاستی‌های آن مشخص شود.