مذاکرات رفع تحریم‌ها؛ آمریکا تحت فشار تصمیم‌گیری سیاسی است

مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین به مرحله‌ای رسیده که دولت «جو بایدن» باید ظرف چند روز و نه چند هفته آینده درباره جبران اقدامات غیرقانونی، یکجانبه و خودسرانه دولت سابق این کشور تصمیم‌گیری کند و هرچه سریع‌تر الزامات شکل‌گیری توافق قابل اتکاء و پایدار را بپذیرد.

به گزارش نسیم صبا ازایرنا، گفت‌وگوها بیش از هر زمان دیگر به خط پایان نزدیک شده و اگر ایالات متحده تصمیمات لازم را اتخاذ کند، می‌توان ظرف چند روز به توافق نهایی رسید. رئیس هیات روسیه در مذاکرات می‌گوید که آمریکا به عنوان طرفی که ابتدا از برجام خارج شد باید گام نخست را در راستای توافق نهایی در وین بردارد. او معتقد است که حصول توافق در روزهای باقی‌مانده تا پایان ماه فوریه امری «شدنی است».

از نگاه رئیس هیات چین هم گفت‌وگوها در حالی به یک قدمی توافق رسیده که ایران تلاش های هنگفتی را به گونه‌ای سازنده با یک رویکرد صریح صورت داده و خواسته‌های خود را بر اساس تصمیمات سیاسی روی میز قرار داده است. او بر همین اساس چند روز آینده را در روند مذاکرات حیات خواند.

این درحالیست که آمریکا و مذاکره‌کنندگان اروپایی در روزهای اخیر، با تلاش برای گرفتن امتیازهای بیشتر در حوزه دستاوردهای علمی و هسته‌ای ایران و طرح درخواست‌های فرابرجامی، حصول توافق در وین را تهدید می‌کنند.

تقلای بی حاصل آن‌ها درحالیست که هیأت مذاکره‌کننده بر اساس اصول و دستورالعمل‌های مذاکراتی روشن خود، بر حراست از دستاوردهای علمی و پیشرفت‌های به دست‌آمده تأکید دارد. واقعیت هم این است که دستاوردهای هسته‌ای ایران که با زحمت و پایمردی فداکارانه دانشمندان ایرانی حاصل شده، هم عرض رفع تحریم های ظالمانه دارای اهمیت است و در واقع، آنچه که خود بهانه ای برای تحمیل تحریم و فشار علیه ایران بوده است، اکنون به عنوان ظرفیتی ارزشمند برای پیشبرد هدف رفع تحریم های ظالمانه عمل می کند.

البته آمریکایی‌ها از ابتدای مذاکرات رفع تحریم‌ها در تلاش بودند تا برای مذاکره کنندگان خود در کوبورگ اهرم فشار و چانه زنی اضافی درست کنند. یکی از این اهرم‌های آن‌ها مفهوم ابداعی و فرضی «زمان گریز» با هدف ایران‌هراسی و تهدیدآمیز جلوه دادن برنامه هسته‌ای ایران است که مبنای دقیق و روشنی ندارد و در مورد نحوه محاسبه آن نیز بین مدعیانش اختلاف نظر وجود دارد. با این وجود طرف‌های غربی به ویژه در آستانه برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تلاش می‌کنند با تلفیق این مفهوم ابداعی و تاکتیک تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی مبنی بر اینکه زمان زیادی برای نجات توافق هسته‌ای نمانده تیم مذاکره کننده ایرانی را تحت فشار قرار دهند.

یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنجشنبه ۱۷ فوریه (۲۸ بهمن) در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه بدون اشاره به خروج یکجانبه کشورش از برجام و تداوم نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مدعی شد: «اگر ایران جدیت نشان دهد، می‌توانیم و باید در چند روز آینده به توافق برسیم.». وی در شرایطی که موفقیت یا شکست گفت‌وگوها در وین مشخصا به تصمیمات سیاسی واشنگتن بستگی دارد هشدار داد، اگر تأخیر از این چند روز “بسیار فراتر” رود، این مسئله احتمال بازگشت به توافق‌ را به طور جدی به خطر می‌اندازد.

در همین حال یک مقام ارشد اروپایی به نشریه وال‌استریت ژورنال گفت که انتظار دارد مذاکرات ظرف یک یا دو هفته آینده به نتیجه برسد «اما به عنوان یک اصل در این نوع مذاکرات، تا زمانی که درباره همه چیز توافق نشده، هیچ چیز مورد توافق قرار نمی گیرد» این مقام اروپایی بیان کرد: ما هنوز چند مسأله داریم، برخی از آنها نسبتا سیاسی است و توافق درباره آن‌ها دشوار است.

وی اضافه کرد: طی دو هفته گذشته، هیات‌ها اشتیاق و اراده سیاسی زیادی از خود نشان داده‌اند. واضح است که آنها خواهان مصالحه هستند. روشن است که همه هیات‌های مذاکراتی دور میز و همچنین هیاتی که دور میز نیست اما در گوشه و کنار است یعنی ایالات متحده، خواهان توافق هستند.

این مقام اروپایی بر همین اساس عنوان کرد:‌ فکر می‌کنم اکنون متنی را روی میز داریم که به توافق نهایی بسیار نزدیک است. اما نمی دانم، واقعا نمی دانم که آیا این اتفاق در روزهای آینده رخ می دهد یا کمی بیشتر طول می کشد. وی سپس ادعا کرد؛ مذاکرات در وین با سرعتی پیش می‌رود که با بقای بلندمدت برجام سازگاری ندارد.

وزیر امور خارجه فرانسه ژان ایو لودریان هم که اصرار دارد نقض پلیس بد را در روند مذاکرات ایفا کند، (چهارشنبه ۲۷ بهمن) در اظهارات مشابهی، مذاکرات وین را در مرحله سرنوشت‌سازی توصیف و ادعا کرد که ایران در چند روز آینده یا به یک بحران جدی دامن می‌زند یا توافقی را می‌پذیرد که منافع همه طرف‌ها را تامین می‌کند.

این درحالیست که ریشه مذاکراتی که به توافق سال ۹۴ و گفت‌وگوهای جاری منجر شد به ابزارسازی بی دلیل آمریکا از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد تحت تاثیر رژیم صهیونیستی و همدستی تروئیکا برای بحران غیرضروری بر می‌گردد. آن‌ها برنامه هسته‌ای ایران را بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی مطرح و تلاش کردند با امنیتی سازی این موضوع، راه‌حل آن را با اقدام نظامی و تحریم پیوند بزنند.

در نتیجه تلاش‌های مذبوحانه آن‌ها، پرونده هسته‌ای ایران نزد آژانس بین المللی انرژی اتمی پی‌ام‌دی (مخفف ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران) نام‌گذاری شد و غربی‌ها به غایت ممکن تلاش کردند اثبات کنند که اقدامات مختلف علمی و صنعتی ایران، در راستای تولید سلاح هسته‌ای تعریف‌ شده است.

این درحالیست که فعالیت‌های هسته‌ای ایران فارغ از بحث توافق سال ۹۴، همواره منطبق با قوانین بین‌المللی بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران را تأیید کرده است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب روز پنجشنبه در سخنانی «انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای» را یکی نیازهای اساسیِ آینده کشور خواندند و فرمودند: اگر امروز به فکر نباشیم فردا دیر خواهد بود. هنگامی که دنیا بر تمام زوایای این مساله مسلط باشد، آن روز برای ما حرکت و پیش رفتن مشکل خواهد بود.

ایشان بر همین اساس تاکید کردند: علت تکیه جبهه دشمن بر روی مسئله هسته‌ای ایران و اِعمال تحریم‌های ظالمانه با وجود اطلاع آنها از استفاده صلح‌آمیز ما و بیان حرف‌های مهمل مانند فاصله نزدیک ایران تا سلاح اتمی، جلوگیری از پیشرفت علمی کشور برای رفع نیاز آینده ایران است.

تیم مذاکره کننده ایران هم در وین با تکیه بر رهنمودهای رهبر معظم انقلاب از دستاوردهای هسته‌ای کشورمان در گفت‌وگوها حراست کرده و آن‌را مهمترین تضمین پایداری توافق احتمالی می‌داند. چرا که تجربه نشان داده است که در غیاب یک سازوکار عادلانه قضایی یا سیاسی بین المللی برای احقاق حق و یا تضمین های معتبر برای اطمینان از رعایت توافق های بین المللی از سوی طرف های آن، بهترین و موثرترین تضمین، تضمینی است که وابسته به هیچ مولفه یا عنصر خارجی نبوده و به طور کامل در اختیار و تحت اراده کشور ذیربط باشد. چنین تضامینی که همزمان منشا و محصول اقتدار ملی یک کشور هستند، زاییده توانمندی ها و ظرفیت های مستقل یک ملت بوده و “ذاتی” محسوب می شود.

در لحظات پایانی و نفس‌گیر مذاکرات وین باید این نکته را در نظر داشت که ایالات متحده برای فرار از مسئولیت تصمیم‌گیری تلاش خواهد کرد تا با به‌کارگیری تاکتیک‌های مختلف، فضاسازی رسانه‌ای جهت داری را عملیاتی و برای مذاکره کنندگان خود در کوبورگ اهرم چانه زنی ایجاد کند.

ماجرای گزارش ادعایی رویترز درباره توافق بین ایران و ۱+۴ نمونه ای از همین اقدامات شیطنت آمیز است تا هزینه تصمیم‌گیری سیاسی برای واشنگتن را کاهش دهد. این گزارش که عصر پنجشنبه منتشر شد مجموعه‌ای از اطلاعات غلط، ناقص و نادرست درباره توافق احتمالی است که مخاطب را کاملا گمراه می کند.

علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران در اظهارنظری، واقع‌بینی، خودداری از زیاده‌خواهی و توجه به تجربه ۴ سال گذشته را لازمه تحقق توافق نهایی توصیف و تصریح کرد که زمان تصمیم‌گیری طرف مقابل فرارسیده است.

از این منظر، آمریکا باید بداند که به عنوان طرف نقض کننده توافقات سال ۹۴، با تعلل در تصمیم‌گیری و طرح درخواست‌های فرابرجامی، در روند مذاکرات کارشکنی و دست‌یابی به توافق نهایی را تهدید می‌کند.