هر ۶ سانتی متر کاهش آب خزر ۱۰۰ هزار مترمکعب لایروبی را افزایش می‌دهد

«به گزارش نسیم صبا:حمید خلیلی واوسری» در گفت‌و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با اشاره بر کاهش تراز آب دریای خزر که عملیات ناوبری در بنادر شمال را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: درباره علت این اتفاق که تبعات منفی بسیار زیادی دارد لازم است که بیشتر گفته شود. کاهش تراز آب خزر هم به دلیل تغییرات آب‌و هوایی است و هم اینکه سهم اصلی، مربوط به پایین آمدن دبی آب رودخانه ولگا است. حدود ۸۵ درصد آب خزر را رودخانه ولگا تامین می‌کند و دبی رودخانه ولگا مدتهاست به میزانی که باید وارد دریای خزر شود، وارد این دریا نمی شود.

وی ادامه داد: موضوع کاهش تراز خزر در اثر کاهش دبی رودخانه ولگا را بارها در اجلاس کمیته هماهنگی هواشناسی، آب شناسی و مراقبت دریای خزر (CASPCOM) اعلام کرده‌ایم. این اجلاسی است که با حضور ۵ کشور حوزه دریای خزر به صورت سالانه برگزار می‌شود و موضوعات آب‌و هوایی کشورهای حاشیه خزر در آن مطرح می‌شود.

مدیرکل مهندسی سواحل و ‌بنادر سازمان بنادر و دریانوردی توضیح داد: منطقه ساحلی شامل منطقه‌ای است که آب و خشکی با هم برخورد دارند، وقتی تراز آب پایین می‌آید اراضی ساحلی موسوم به اراضی «مستحدث» بیشتر می‌شود و خود این موضوع اولین دردسر را ایجاد می‌کند و اگر متولیان مربوطه اقدامات لازم را به موقع انجام ندهند با مشکل دست اندازی به این اراضی ساحلی روبرو خواهیم شد. مهم تر اینکه کشتی برای حرکت در دریا و ورود به بنادر نیاز به تامین عمق مشخصی (آبخور) دارد بنابراین وقتی تراز آب کاهش می‌یابد به تبع آن عمق کاهش می‌یابد و در برخی مسیرها و ورود به برخی بنادر شناور دچار مشکل جدی می‌شود. با کاهش عمق آب آبخور شناور تحت الشعاع کاهش آب قرار می‌گیرد و چالش حمل‌و نقل دریایی را برای شناورها به وجود می‌آورد.

مدیرکل مهندسی سواحل و ‌بنادر سازمان بنادر و دریانوردی می‌گوید: در بررسی انجام شده در بنادر شمال به این نتیجه رسیدیم که هر ۶ سانتی متر کاهش آب دریای خزر حدود ۱۰۰ هزار متر مکعب لایروبی را بیشتر می‌کند. وقتی فقط ۶ سانتی متر آب دریا کاهش پیدا کند هم کانال‌های دسترسی و هم حوضچه‌های بنادر به لایروبی بیشتر نیازمند می‌کند. طول و عرض حوضچه‌ها هم متفاوت است اما در کل هر ۶ سانتی متر کاهش آب دریای خزر هزینه۱۰۰ هزار متر مکعبی لایروبی را روی دست ما می‌گذارد.

به گفته خلیلیT هزینه‌های لایروبی در کنار عدم امکان لایروبی بیش از حد چالش‌های ناوبری جدی ‌تری را برای بنادر شمالی کشور ایجاد کرده است.

وی ادامه داد: پیش بینی‌هایی که در مورد کاهش تراز گفته می‌شود و از سوی مراجع منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی اعلام شده همه از تداوم کاهش تراز خزر خبر می‌دهد.از سال ۱۳۵۶ که پایین ترین تراز آب خزر را داشتیم تا سال ۱۳۷۶ مجددا آب خزر افزایش یافت. اما از سال ۷۶ روند کاهش شروع و ادامه یافته است. با این‌تفاوت که در دهه‌های قبل متوسط کاهش سالانه حدود ۷ سانتی متر بوده اما تغییر اقلیم روند کاهش را به سالانه ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر افزایش داده است. هم اکنون کاهش تراز خزر هم‌ ناوبری در بنادر شمالی را با مشکل روبرو کرده است و هم مشکلاتی را در تالاب‌های حاشیه خزر به وجود آورده است، هم در تالاب انزلی در کشور خودمان و در خلیج قره بغاز در ترکمنستان مشکلات جدی به‌وجود آورده‌است.

مدیرکل مهندسی سواحل و بنادر سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: کاهش آب دریای خزر کاهش تراز خلیج‌ها و تالاب‌ها پیرامون دریای خزر را نیز در پی دارد، از مدتی قبل به همین دلیل شاهد بروز مشکلاتی در خلیج گرگان بودیم که به همین دلیل با تامین اعتبار از سوی دولت سازمان بنادر و دریانوردی درحال لایروبی خلیج گرگان در راستای مصوبات کمیته ملی تالاب‌های کشور و ایحاد ارتباط بین دریای خزر و خلیج گرگان است.

وی در خصوص همکاری روسیه برای جلوگیری از کاهش تراز آب خزر نیز گفت: شنیده‌های ما حاکی از این است که برنامه روسیه رعایت تراز منهای ۲۹ نسبت به تراز آبهای آزاد است، بدین معنا که اجازه ندهد سطح آب دریای خزر از منهای۲۹ متر از سطح آب‌های آزاد پایین بیاید و این موضوع یکی از دغدغه‌های همه کشورهای حوزه دریای خزر در اجلاس آب و هوا شناسی کشورهای حوزه دریای خزر بوده است.

خلیلی واوسری به محدودیت در لایروبی بنادر اشاره کرد و گفت: این را هم در نظر بگیرید که لایروبی حد مشخصی دارد و به هر میزان امکان لایروبی وجود ندارد؛ اسکله‌هایی که در سواحل بنادر نصب می‌شود دارای شمع‌هایی است که تا عمق معین و مشخصی فرو رفت در بستر دریا دارد و لذا به هر میزان نمی‌توان پای اسکله‌ها را لایروبی کرد. هر چه بیشتر لایروبی کنیم به منتها الیه شمعِ‌های اسکله بیشتر نزدیک می‌شویم و لایروبی بیش از حد پایداری و استحکام اسکله‌ها را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

به گفته مدیرکل مهندسی سواحل و ‌بنادر سازمان بنادر و دریانوردیT اگر اسکله پایدار نباشد امکان پهلو گیری کشتی در کنار آن قرار ندارد. باید با برنامه ریزی و مطالعه همه جانبه به فکر مدیریت مشکلات باشیم تا راهکارهای پیش گرایانه در دستور قرار گیرد و از جمله این اقدامات طرح این موضوعات در کمیته «ساماندهی و مدیریت سواحل استان‌های ساحلی» است که بر اساس خروجی مطالعات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی( ICZM ) به ریاست استانداران استان‌های ساحلی و با حضور ارگان‌های مرتبط به صورت حداقل فصلی برگزار می‌شود که در آن برای مسائل و مشکلات مناطق ساحلی تصمیم گیری می شود.