توسعه روابط ایران و چین؛ از توافقنامه تا پروژه/ حرکت به سوی دلارزدایی

به گزارش نسیم صبا از وزارت اقتصاد، شهریور ماه گذشته در سمرقند، نخستین دعوت رسمی رئیس‌جمهور چین از آیت الله رئیسی، رئیس‌جمهور ایران بعد از ۲۰ سال آغازگر یک همکاری جدی میان ایران و چین شد؛ همکاری که توافقات آن در سفر رئیس جمهور کشورمان به این کشور در بهمن ماه گذشته انجام شد و حالا بعد از ۴.۵ سال کمیسیون مشترک دو کشور تشکیل شده و به گفته وزیر اقتصاد ۲۰ توافقنامه سفر رئیس دولت سیزدهم با چین به پروژه‌های کاملاً مشخص تبدیل شده و انتظار می‌رود کمیسیون مذکور با ایفای نقشی سـازنـده موجبات سرعت گرفتن اجرای برنامه‌های مشترک همکاری دو کشور در زمینه‌های مختلف را فراهم آورد.

وزارت امور اقتصادی و دارایی مسئول ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هماهنگی عالی روابط اقتصادی بین نهادهای اقتصادی دو کشور را بر عهده دارد و همچنان که بعد از سفر رئیس‌جمهور اعلام شده بود، نشست کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برگزار شد.

سیاست خارجی دولت سیزدهم مبتنی بر تعامل حداکثری با جهان و تمرکز بر همگرایی اقتصادی و چندجانبه گرایی بخصوص در حوزه آسیا است و در همین راستا عضویت ایران در برخی سازمان‌ها و پیمان‌های اقتصادی منطقه‌ای همچون سازمان شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و مجموعه بریکس پالس انجام شد.

امضای ۲۰ توافقنامه بین روسای جمهوری ایران و چین

در موضوع همکاری ایران و چین نیز در دولت سیزدهم تلاش شد تا بستر همکاری‌های دوجانبه بر پایه برنامه جامع راهبردی ایران و چین فراهم و عملیاتی شود.

سفر رئیس‌جمهور به چین در بهمن ماه گذشته نقطه عطفی در عملیاتی شدن این برنامه‌ها بود و حاصل این سفر ۲۰ توافقنامه مشخص در حوزه همکاری‌های انرژی، بانکی و مالی، ترانزیت و همچنین سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری نو بود که میان مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران و چین به امضا رسید.

حالا وزیر اقتصاد پنج ماه پس از سفر رئیس‌جمهور کشورمان به چین، به این کشور سفر کرده و کمیسیون اقتصادی دو کشور پس از ۴.۵ سال تشکیل شده است. بنا بر اعلام سید احسان خاندوزی، توافقات سفر رئیس‌جمهور به پروژه‌های کاملاً مشخص تبدیل شد و با فضای سازنده کمیسیون مشترک دو کشور، به‌زودی شاهد اتفاقات خوبی در حوزه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری خواهیم بود.

در مسیر بالفعل شدن ظرفیت‌های بالقوه همکاری

رئیس‌جمهور کشورمان در سفر بـه چین تمام تلاش خود را برای بالفعل شدن ظرفیت عظیم بالقوه روابط تجاری دو کشور به کار بست؛ حوزه‌هایی همچون به‌کارگیری ابتکارات نوین در توسعه روابط پولی و مالی دو کشور؛ تولید و تأمین و انتقال امن انرژی مـورد نیاز بـرای ایجاد زنجیره‌های ارزش در سطح منطقه؛ استفاده از ظرفیت بنادر و اتصالات ریلی و زمینی راهبردی دو کشور؛ تأمین حداکثری نیازهای اساسی دو کشور بدون اتکا به طرف‌های رقیب ثالث؛ افزایش سطح صلح و ثبات منطقه‌ای با تعریف جدی همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری مورد علاقه طرفین در سطح دو و چند جانبه؛ مقابله مشترک با زیاده‌خواهی‌ها و اقدامات قهرآمیز یکجانبه و… مهم‌ترین عرصه‌های همکاری بود که در سفر رئیس دولت سیزدهم به آنها پرداخته شد.

پیش‌بینی افزایش روابط تجاری ایران و چین از سوی صندوق بین المللی پول

جدیدترین آمار منتشر شده از سوی گمرک چین نشان می‌دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در پنج ماهه نخست ۲۰۲۳ به ۶.۵ میلیارد دلار رسیده که البته در ۵ ماه نخست سال گذشته نیز رقم مشابهی به ثبت رسیده بود.

البته صندوق بین المللی پول در گزارش اخیر بر نشانه‌های مثبت برای چشم‌انداز تجارت ایران و چین تاکید کرده است؛ بر اساس این گزارش رشد اقتصادی بالای کشورهای هند و چین به عنوان دو مصرف‌کننده بزرگ انرژی و نفت، می‌تواند نشانه‌های مثبتی برای چشم‌انداز صادرات نفت، انرژی و به طور کلی تجارت ایران با این کشورها داشته باشد؛ چرا که اخیراً شاهد ارتقای روابط ایران با کشورهای مذکور، ذیل موافقت‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه گمرکی اوراسیا بوده‌ایم.

اقتصاد بزرگ چین و حرکت به سوی دلارزدایی

چین در طول تاریخ همواره جزو بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا محسوب می‌شد و طبق برآوردهای انجام شده در سال‌های معاصر نیز تبدیل به پرسرعت‌ترین اقتصاد بزرگ دنیا شده است، به شکلی که در طول ۳۰ سال گذشته به طور میانگین سالانه ۱۰ درصد رشد را تجربه کرده و همواره دومین اقتصاد بزرگ دنیا بوده است.

در همین حال صندوق بین‌المللی پول، چین را با تولید ناخالص داخلی ۳۰ هزار و ۲۱۶ میلیارد دلاری به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا در سال ۲۰۲۲ معرفی کرده است. آمریکا با اقتصاد ۲۵ هزار و ۴۶۴ میلیارد دلاری در رتبه دوم و هند با ۱۱ هزار و ۸۵۵ میلیارد دلار در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند.

علاوه بر این یوآن در سال‌های اخیر سهم قابل توجهی از مبادلات جهانی را از آن خود کرده است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در ماه مارس گذشته یوآن با کنار زدن دلار به پرکاربردترین ارز در تجارت خارجی چین بدل شده است.

بر این اساس حجم مبادلات تجاری انجام‌شده به یوآن در ماه مارس در چین به ۵۴۹.۹ میلیارد دلار افزایش یافته که نسبت به ۴۳۴.۵ میلیارد دلار ماه قبل از آن معادل ۱۱۵ میلیارد دلار افزایش یافته است.

بر همین اساس در بازه زمانی مذکور ۴۸.۴ درصد کل مبادلات تجاری خارجی چین به یوآن انجام شده و سهم دلار در این بین از ۴۸.۶ درصد در ماه فوریه به ۴۶.۷ درصد رسیده است.

آمارهای سوئیفت هم نشان می‌دهد سهم یوآن در تجارت جهان در ماه مارس به ۴.۵ درصد افزایش یافته است. چین تقریباً با تمامی کشورهای دنیا روابط تجاری مستقیم و غیرمستقیم دارد و شریک اول تجاری حدود ۱۲۰ کشور است.