جلال آل احمد یک شخصیت ممتاز در عرصه فرهنگ کشور است

به گزارش نسیم صبا ازمهر، اختتامیه شانزدهمین جایزه جلال آل احمد عصر امروز چهارشنبه ششم دی در تالار وحدت برگزار شد.

برگزاری این مراسم با حضور محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات؛ یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ مهدی رمضانی دبیر کل نهاد کتابخانه های عمومی؛ حامد محقق معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران؛ گلعلی بابایی دبیر علمی شانزدهمین دوره جایزه جلال همراه بود.

در ابتدای این مراسم کلیپی از درگذشتگان سال گذشته برای حاضران پخش شده و از کسانی چون سمیعی گیلانی، ر. اعتمادی، عبدالله انوار، عباس براتی‌پور، بتول فیروزان، ابراهیم گلستان و غیره یاد شد.

علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات در ابتدای این مراسم گفت: این جایزه تلاش می‌کند، آینه‌ای برای نمایش زحمات پرتعدادترین، پرفروش‌فرین، پراقبال‌ترین در رده موضوعات کتاب در ایران، یعنی ادبیات باشد. خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان دبیرخانه برگزاری جایزه به نمایندگی از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، تلاش می‌کند تا داوران و اعضای هیأت علمی کارشان را به نحو احسنت انجام بدهد و علاقه‌مندان ادبیات از آن بهره‌مند شوند.

وی افزود: «جلال» هرسال تحفه‌ای و آورده‌ای برای اختتامیه جایزه دارد؛ سال گذشته هفتادمین سال انتشار «غربزدگی» بود و ما آن روزها به مفهوم این کتاب نیاز داشتیم تا آن‌ها رو مرور کنیم. امسال صدمین سال تولد جلال است، ما را به سمت کتاب دیگری برد که در جریان سفر به سرزمین اشغالی فلسطین نوشته، رهنمون کرد. این کتاب مربوط به سال ۱۳۴۱، حدود ۶۰ سال پیش و ۱۵ سال بعد از شکل‌گیری رژیم جعلی به این سرزمین سفره کرده و پرده از آپارتاید رژیم اسرائیل بر می‌دارد، موضوعی که امروز نیز در سرزمین اشغالی رخ می‌دهد و گویی روایت جلال برای این روزها زنده است و این روزها اتفاق می‌افتد.

رمضانی گفت: همیشه پیرامون جایزه ادبی جلال، اهمیتش، تأثیرگذاری این جایزه گفت و گو می‌شود و همه خواهان تأثیرگذاری این جایزه در تولیدات ادبی و اقبال آثار برگزیده و نمایش اثرگذاری آن در جامعه ادبی هستند که موضوعی به جا بوده و برعهده ماست و ما ارتقای تأثیرگذاری جایزه را دنبال کنیم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات با اشاره به غرفه جایزه «جلال» در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، افزود: پرداختن به آثار جلال از نمایشگاه کتاب آغاز شد، اتفاقات دیگری که مورد توجه بزرگان قرار گرفت. زمانی که مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه کتاب، به غرفه «جلال» وارد شدند به تصویر دیدار «امام و جلال» به صورت نقاشی بازسازی شده اشاره کرده و آن را مورد عنایت قرار دارد. ایشان به گفت‌وگوی خود با جلال اشاره کردند که امیدواریم روزی این بیانات منتشر شود

وی با اشاره به جایگاه جایزه ادبی جلال در میان فارسی‌زبانان خارج از مرزهای ایران و خواندن بخش‌هایی از نظراتشان نیز گفت: این دوستان خواهان حذف شرط انتشار در ایران بودند تا کتاب‌های آنها نیز شرکت داده شود. شاید این موضوع در شورای عالی فرهنگی که مصوب کننده قوانین است، قابل بررسی باشد.

دو هزار و ۸۹۰ اثر به شانزدهمین جایزه جلال رسید

در ادامه این مراسم گلعلی بابایی، دبیر هیأت علمی رویداد جلال پشت تریبون قرار گرفت و بیانیه هیأت داوران این رویداد را قرائت کرد. با ارائه گزارشی از آثار حاضر در شانزدهمین دوره جایزه جلال گفت: امسال دو هزار و ۸۹۰ اثر به دست ما رسید که نسبت به آمار سال گذشته هشت صدم درصد افزایش کمی داشت. آثار در چهار گونه داستان بلند و رمان هزار و ۴۷۱ اثر، داستان کوتاه ۴۴۳ اثر، مستند ۸۹۳ اثر، نقد ادبی ۸۳ اثر در اختیار هیأت داوران قرار گرفت.

وی افزود: آثار درخصوص ارمان فلسطین نیز در بخش ویژه ای ساماندهی شدند. به رغم فرصت کم غربالگری اولیه انجام شد و نظرات داوران نسبت به کیفیت آثار را به دبیرخانه اعلام کردند و نامزدهای همه بخش‌ها به دبیرخانه معرفی شدند.

بابایی گفت: ضمن عرض تبریک به خالفان آثاری که به مرحله پایانی راه یافتند، سپاس قلبی خود را تقدیم به کلیه نویسندگان و پژوهشگرانی می‌فرستم که در این رویداد حضور پیدا کردند. از همه زحمت کشان کادر اجرایی این جایزه که از تیر ۱۴۰۲ چراغ این دوره را روشن کردند و تا امشب برای برگزاری شایسته این اختتامیه تلاش می‌کنند نیز تقدیر می‌کنم.
دبیر علمی شانزدهمین جایزه جلال آل احمد در پایان سخنانش با جمع‌بندی علمی آثار حاضر در چهار بخش شانزدهمین جایزه جلال افزود: در بخش مستندنگاری، رشد روزافزون، تنوع و گستردگی آثار در بخش مستندنگاری، ضرورت بازنگری در نحوه داوری این بخش را می‌طلبد چرا که در حال حاضر گونه‌های مختلف همگی در قالب یک بخش کلی داوری می‌شوند که عادلانه نیست.

در زمینه داستان کوتاه، مجموعه داستان کوتاه، چاره اندیشی برنامه ریزی و ایجاد تسهیلات برای برطرف کردن مشکلات اساسی در مسیر آفرینش این آثار را می‌طلبد. چون بیشتر آثار این دوره مربوط به سوژه‌های آپارتمانی است و سوژه‌های بومی ایرانی کمتر دیده می‌شود.

در زمینه نقد ادبی، نقد و پژوهش آکادمیک با ادبیات خلاقانه امروز باعث شد اساتید دانشگاه کمتر به این بخش توجه کنند و این مساله باعث می‌شود این شاخه رشد قابل اعتنایی نداشته باشد. ضمن اینکه در این بخش همچنان به دنبال تطبیق نظریات اندیشمندان غربی با آثار ادبیات روز ایران است.

در بخش داستان بلند و رمان نیز انسان ایرانی مسلمان مولود در رمان موید استفاده از فرم و ساختار به شکل خلاقانه، بهره گیری از تکنیک‌های ادبی و هوشمندانه و مضمون متعالی و جذاب است. این حقیقت از زوایای مختلف آثار دوره شانزدهم آشکار است که رسیدن به آثار ادبی علی رغم رشد کمی این حوزه راه زیادی در پیش دارد تا با فرهنگ پویای ایران زمین تطابق داشته باشد.

خلأ نبود جلال به خوبی احساس می‌شود

یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این مراسم گفت: اکنون در جهان، ادبیات دو تهدید بزرگ را در پیشرو دارد. یکی از آنها، فراموش شدن لذتِ خواندن متن است که یادگیری و آموزش را به همراه دارد. در جهان فعلی، دریافت، جایگزین آموختن شده و برهمین اساس از خواندن بسیاری از متون لذت نمی‌بریم. انسان دوره معاصر رنج آموختن را نمی‌پذیرد بنابراین از لذت کشف متن دور می‌ماند.معتقدم نسبت انسان با کلمه و مفاهیم پشت آن در حال خدشه‌دار شدن است.

وی افزود: آسیب جدی دیگری که فراروی ادبیات است، تهدید قوه و امکان خیال‌پردازی انسان معاصر است. یکی از ویژه‌ترین توانمندی‌های امسان آرمان‌خواهی، آرمان طلبی و خیال‌پردازی است. وقتی مرزهای خیال و واقعیت از بین می‌رود و با فناوری‌های تصویری، خیال‌ها پیش‌روی چشم انسان‌ها قرار می‌گیرد.

احمدوند گفت: امروز می‌بینیم که درباره فجایع عالم حوزه ادبیات واکنش مناسب ندارد و خطر و خلأ نبود ستیزنده هایی مثل جلال به خوبی احساس می‌شود کسی که نسبت به ظلم به ما نهیب بزند. امید است که چنین جایزه و رویدادهایی بتواند کمک کند تا ادبیات مبتنی بر آرمان‌خواهی، تعهد، سختی‌های آموختن و لذت فراگیری متن را دوباره احیا کنیم.

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: امید است که چنین رویدادهایی بتواند کمک کند ادبیات مبتنی بر آرمان خواهی و تعهد و سختی‌های آموختن که در نتیجه آن لذت فراگیری متن باشد دوباره پیدا شود.

جلال آل احمد یک شخصیت ممتاز در عرصه فرهنگ کشور است

محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این مراسم ضمن تشکر از شرکت کنندگان و داوران این دوره از جایزه جلال آل احمد گفت: جلال آل احمد یک شخصیت ممتاز در عرصه فرهنگ کشور است. ما در این فضای ستیز از زمان ورود تفکر مغرب زمین به کشور تا امروز دو نگاه را مقابل یکدیگر داشتیم؛ یک نظریه تسلیم فرهنگی است که رقیب را پذیرفته و ره برون رفت از مشکلات را الگوبرداری، ترجمه و شبیه سازی می‌داند.

این مساله مدام در دوره‌های مختلف با نظریه دوم که نظریه اصالت و مقاومت است در درگیری است. جلال یکی از نقاط مرتفع نظریه مقاومت فرهنگی است و در کتاب غربزدگی و خدمت و خیانت روشنفکران تلاش کرده تاریخ را روایت کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: جلال در دهه ۴۰ و در دوره ویژه ای واقع شده است که تولد نهضت امام و امت است. در نظریه سیاسی اما (ره) محور جامعه است. به هر حال ما هنوز در همین کش و قوس هستیم. به جلال تعظیم می‌کنیم و آن را بزرگ می‌داریم چون یکی از قله‌های عطف فرهنگی ماست.

وی گفت: برای مثال مساله پوشش دعوا که دیگران آن را به استفاده از عبارات ناملموس تقلیل می‌دهند نیست بلکه دعوای هویتی است و ما باید در این کارزار فرهنگی عمق اصیل جامعه ایرانی را به جوانان نشان دهیم و دنبال نشاط فرهنگی در جامعه باشیم.

اسماعیلی افزود: در این دوره در دولت تلاش می‌کنیم حوزه فرهنگ، حوزه اصلی باشد و مدیریان تصمیم گیر در حوزه‌های مختلف دغدغه‌های فرهنگی با خود داشته باشند اگر به این نقطه برسیم به نشاط فرهنگی رسیدم و راه زیادی تا قله داریم.

وی با اشاره به فجایع غزه گفت: مگر می‌شود فجایع غزه را دید و سکوت کرد؛ شعر و کتاب ننویسم و فیلم نسازیم، امروز خوشحالیم که نشانه‌های بیداری در کشور ما روشن است. به هر حال این نکته مهمی است که دنبال می‌کنیم و به روزهای خوب فرهنگ و هنر امیدواریم تا مسیری که آغاز شده است پر درخشش تر باشد. تا با حضور اصحاب فرهنگ و هنر همه دغدغه‌های جلال که دردمندانه بر صفحه کاغذ به یادگار گذاشته است برطرف شود.