به گزارش نسیم صبا از پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، اسماعیل بقایی در نشست خبری خود درباره خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱، اظهار کرد: مخالفت دو عضو دائم با اقدام سه کشور اروپایی به این معنا است که عملا شورای امنیت موفق به اتخاذ تصمیم درباره بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده نشد.
وی ادامه داد: لذا ۱۲۰ کشور در قالب جنبش عدم تعهد از موضع ایران حمایت کردند. چین و روسیه موضع یکسان داشتند. ۶ کشور عضو شورای امنیت به شمول دو عضو دائم با اقدام سه کشور اروپایی مخالفت کردند و روی موضع خود استمرار داشتند. این فقط یک اعلام موضع در فاصله زمانی قبل از اقدام سه کشور اروپایی نبود و این موضع ادامه دارد. دیروز ایران و چین و روسیه مواضع خود را در بیانیه‌ای مورد تأکید قرار دادند. از ۱۸ اکتبر باید قطعنامه ۲۲۳۱ را خاتمه یافته تلقی کنیم و دبیرخانه سازمان ملل باید بر همین اساس عمل کند.
سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: اقدام سه کشور اروپایی منجر به نوعی آشفتگی در جامعه جهانی شده است که مسئولیت آن با سه کشور اروپایی است. اکثریت جامعه جهانی با رویکرد آمریکا و سه کشور اروپایی برای سواستفاده از ساز و کار بین المللی مخالفت قاطع دارد و جامعه جهانی نباید اجازه دهد چند کشور معدود از صلاحیت و اختیارات خود برای اتخاذ مواضع سیاسی سوءاستفاده کنند.
بقایی در بخش دیگر سخنان خود افزود: در بیانیه خود، خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ را اعلام کردیم. قطعنامه ۲۲۳۱ طبق نص صریح خود در روز خاتمه خود که ۱۸ اکتبر بود تمام شد. در عین حال، بخشی از حقوقی که به موجب این قطعنامه برای ایران کسب شده است تغییر نمی‌کند. برجام توافق موقتی بود که طرفیت تحریم‌ها را رفع کنند و ایران اقدامات شفاف‌ساز برای برنامه هسته‌ای خود بپذیرد. ما این تعهدات را تا ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام خارج شد رعایت کردیم، تا یک سال بعد نیز تعهدات ایفا شد. کما اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۵ گزارش رسمی مبنی بر اجرای تعهدات از سوی ایران داشت. اما کشورهای آمریکا و سه کشور اروپایی به صورت مستمر به‌عنوان ناقضان برجام تلقی می‌شوند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص مواضع ایران درباره آتش‌بس در غزه خاطر نشان کرد که ایران از توقف جنگ حمایت می‌کند اما درباره نقض تعهدات رژیم صهیونیستی همواره هشدار داده است کما اینکه به وضوح می‌بینیم رژیم صهیونیستی در ادعای خود جدی نیست.
وی در پاسخ به سوالی درباره چرایی عدم مشارکت ایران در شرم الشیخ توضیح داد: تصمیم‌گیری درباره مشارکت در یک روند یا رویداد دیپلماتیک با این اهمیت، مشمول بررسی‌های دقیق کارشناسی در وزارت امور خارجه و سایر نهادها می‌شود. ما دیدگاه‌های خود را تدوین کردیم و بعد در نهادهای بالادستی مورد توجه قرار گرفت و بررسی شد. نتیجه‌ای که از این روند بررسی گرفته شد آن بود که به نفع مصالح کشور نیست ما در چنین رویدادی شرکت کنیم.
بقایی در پاسخ به سوالی درباره سخنان آقای لاوروف مبنی بر اینکه که روسیه محدودیت نظامی و فنی برای همکاری با ایران نمی‌بیند، خاطر نشان کرد: روند همکاری ایران و روسیه رو به رشد است. ما دارای چند موافقت نامه مهم مبنایی هستیم که آخرین آن، موافقت‌نامه شراکت راهبردی است که این موافقت نامه موضوعات متنوعی را شامل می‌شد و برای دو کشور لازم الاجرا است. از جمله اینکه همکاری دفاعی را پوشش میدهد. اعتقاد راسخ ما و روسیه و بخش عمده جامعه بین المللی این است که قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه یافته است لذا همکاری ایران و روسیه در چارچوب تفاهم‌نامه های پیشین با جدیت ادامه دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص روایات داخلی و خارجی که از چگونگی گنجاندن مکانیزم ماشه در برجام منتشر شده است، ضمن بیان اینکه باید روایات داخلی را مورد توجه قرار داد، توضیح داد: ما هر اتفاق و تصمیمی را باید در ظرف مکان و زمان خود ارزیابی کنیم. اسنپ‌بک راه حلی بود تا دو طرف به نتیجه و تفاهم برسند که این مکانیزم در آخرین روزهای مذاکراتی برجام به دلیل شدت بی‌اعتمادی که دو طرف به‌هم داشتند ایجاد شد. ما به حفظ زیر ساخت هسته‌ای و اینکه غنی‌سازی را نباید به صفر برسانیم تاکید داشتیم. هر آن این امکان وجود داشت که مجدد مواردی که طبق تعهدات برجام محدود کرده بودیم را بازیابی کنیم.
وی تصریح کرد: طرف مقابل مدعی بود برای تضمین اجرای تعهدات ایران نیازمند تضمین هستیم که چیزی جز قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، نمی‌تواند باشد. ابتکارات مختلفی بیان شد و نهایتا به راه حلی رسیدیم که اگر طرف‌های مقابل حس کردند ایران تعهدات را اجرا نکرده است در یک فرایند تحریم‌ها برگردانده شوند که البته زمینه این امر هیچگاه فراهم نشد چون ایران هیچگاه برجام را نقض نکرد و چیزی که الان شاهد آن هستیم درواقع سو استفاده از مکانیزم حل اختلاف پیش‌بینی شده در برجام است. سوء نیت، بدخواهی و بدحالی طرف مقابل را نباید مبنای تخطئه اقدامات خوب و روش‌های مذاکراتی گذشته خود قرار دهیم.
بقایی تاکید کرد: ادامه این بحث‌ها را در سطح رسانه‌ای مفید نمی‌دانم و باید متمرکز بر وضعیت فعلی باشیم. باید بدانیم در سطح سازمان ملل چین و روسیه حامی موضع ایران هستند و از دو کشور برای اصرار آنها بر این موضع تقدیر می‌کنیم. اینکه اختلاف دیدگاه و روایات را مبنای زیر سوال بردن گذشته قرار دهیم، مناسب نمی‌دانم.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص آتش‌بس بین افغانستان و پاکستان، توضیح داد: تحلیل‌های مختلف درباره چرایی آغاز درگیری و ادامه یافتن آن وجود دارد، آنچه برای ایران مهم است این است که ما شاهد کاهش تنش و توقف درگیری و انشالله صلح پایدار بین دو کشور باشیم. صلح و ثبات در منطقه برایمان بسیار مهم است. هرآنچه در این دو کشور رخ دهد تبعاتش متوجه ما نیز خواهد بود.
بقایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر صحبت‌های نماینده آمریکا در امور غرب آسیا مبنی بر اینکه اگر مقاومت خودش اقدام به خلع سلاح نکند رژیم صهیونیستی یک طرفه اقدام به این امر می‌کند، افزود: این امر به نگرانی که از ابتدا مطرح کردیم بر می‌گردد و آن عادت رژیم صهیونیستی به بهانه سازی برای طفره رفتن از تعهدات است که امری جدید نیست. در خصوص موضوع سلاح مقاومت همانطور که در بیانیه حماس ذکر شد باید توسط خود فلسطینی‌ها تصمیم‌گیری شود و اینکه نماینده آمریکا و رژیم صهیونیستی این موارد را مطرح می‌کنند زمینه سازی برای بدعهدی گذشته است و می‌طلبد جامعه جهانی برای پیشگیری از تداوم نسل‌کشی در غزه فکری کند.
وی در پاسخ به سوالی درباره برگزاری مراسم بزرگداشت شهادت رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یمن، ضمن تبریک و تسلیت شهادت رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یمن که در راه مبارزه با اشغالگری و نسل‌کشی رژیم صهیونیستی به شهادت رسید، یادآورشد: مردم یمن دراین دو سال نشان دادند در حمایت از آرمان فلسطین که آرمانی انسانی و اخلاقی و مسئولیت قانونی همه کشورها است و در راستای عمل به یک تعهد انسانی و اخلاقی و قانونی اقدامات خود را انجام دادند که باید از سوی همه پاس داشته شود و ارج نهاده شود.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر شرکت یا عدم شرکت ایران در نشست دیگری که قرار است در ماه نوامبر برای بازسازی غزه برگزار شود، تصریح کرد: درباره این رویداد هنوز به جمع بندی نرسیدیم و باید برسی شود اما درباره اصل کمک به فلسطینی‌ها در بیانیه روز ۱۴ مهر تاکید کردیم که علاوه بر ضرورت توقف نسل‌کشی و خروج اشغالگران ما از هر کمکی که بتوانیم به مردم غزه کنیم دریغ نخواهیم کرد.
بقایی در پاسخ به سوالی درباره صدور ویزای کاری برای شهروندان افغانی در ایران، گفت: در راستای ساماندهی به حضور اتباع خارجی در کشور اقداماتی انجام دادیم و نحوه صدور روادید برای متقاضیان افغانستانی را تنظیم کردیم که یکی از موارد آن همین امر است و در دستور کار بوده است.
وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص انتشار ویدیو برخورد پلیس آمریکا با یک زن سیاهپوست که منجر به بستری شدن او در بیمارستان شد، خاطر نشان کرد: ما قصد دخالت در امور جایی را نداریم اما همیشه نسبت به ضرورت احترام به همه اقشار جامعه آمریکا به ویژه سیاهپوستان و آفریقایی‌تبارها و رنگین‌پوستان تاکید کردیم و این معضل است. موضوع تبعیض نژادی در سطوح مختلف آمریکا امری واقعی است و هر از چند گاهی یک مورد این امر را یادآوری می‌کند. این یک واقعیت است و در یک سال اخیر به دلیل برخی از سیاست‌های رسمی دولت آمریکا تشدید شده است.
پیش از این بحث جورج فلوید را هم داشتیم و این برخوردها نقض فاحش حقوق بشر است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص کشورهای اروپایی که عضو اتحادیه اروپا نیستند اما اعلام کردند از تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران تبعیت می‌کنند، خاطر نشان کرد: خیلی از کشورها نیز این تحریم‌ها را اجرا نمی‌کنند. کشورهای نامزد اتحادیه اروپا در چارچوب اتحادیه اروپایی تعهداتی دارند البته من در صدد توجیه این اقدام نیستم. این اقدام مغایر با تعهدات بین المللی آنها است. قاطبه جامعه بین المللی با این امر مخالف است.
بقایی در پاسخ به سوال دیگری درباره حضور ایران در اجلاس بین المجالس جهانی، اظهار کرد: دیپلماسی پارلمانی بسیار برایمان مهم است. ما در اجلاس‌های آی‌پی‌یو همیشه اثرگذار بودیم. در شرایطی که روند یکجانبه‌گرایانه در سطح بین الملل مشاهده می‌شود نقش پارلما‌ن‌ها بیش از گذشته مهم است.
وی در پاسخ به سوالی درباره حضور وزیر امور خارجه در کمیسیون‌های تخصصی مجلس و ارائه توضیحات، گفت: این روندی شناخته شده است که وزرا، مجلس را در جریان امور بگذارند. یکی از وظایف وزارت خارجه اجماع سازی در اجزا حاکمیت برای تسهیل روندهای مربوط به سیاست خارجی است که سعی کردیم در حد توان به آن بپردازیم.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال دیگری در خصوص صحبت‌های آقای گروسی درباره ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ایران و اعلام اینکه اطلاعاتی درباره محل آنها ندارد، خاطر نشان کرد: آژانس به عنوان نهاد مسئول و فنی درباره مباحث هسته‌ای صلح آمیز کشورها نقش مهمی دارد و مادامی که بر اساس صلاحیت‌های خود به دور از اعمال نظر سیاسی عمل کند مورد احترام ما است. آنچه نسبت به آن معترض بودیم این است که آژانس شخصیت و عدم وابستگی خود به هر یک از ارکان قدرت بین المللی را حفظ کند و اجازه ندهد در گزارش‌دهی‌های او از امور سوءاستفاده شود.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص صحبت‌های بازرس مصری درباره برنامه هسته‌ای ایران به عنوان گره مذاکرات بین ایران و آمریکا و اینکه آیا باید شاهد بازگشت ایران و آمریکا به میز مذاکره باشیم، گفت: اساسا به اینکه موضوع هسته‌ای ایران اختلاف بین المللی باشد، اعتقاد نداریم. موضوع هسته‌ای ایران به هیج عنوان اختلاف بین المللی نیست. در وهله نخست رژیم صهیونیستی این امر را ادعا کرد و بر سازمان ملل تحمیل کرد. در عین حال این برنامه هسته‌ای ایران کماکان ادامه دارد. موضوع هسته‌ای ایران بر اساس حقوق ایران طبق معاهده منع اشاعه باید نگاه شود.
سخنگوی وزارت خارجه افزود: حق ملت ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای حقی نیست که کسی آن را برای ما به رسمیت بشناسد. درباره ورود به هر روند دیپلماتیک نیز هر زمان این جمع بندی از سوی طرف‌های مقابل انجام شود که حاضرند در گفتگو معقول و با در نظر داشتن منافع و حقوق مشروع ایران ورود کنند؛ می‌تواند انجام شود.
بقایی در پاسخ به انتشار اخباری مبنی بر اینکه آقای ویتکاف تماس با ایران دریافت کرده است، بیان کرد: تماس‌های با واسطه بین ایران و طرف‌های مقابل کم و بیش در این روزها وجود داشته است، واسطه‌ها پیام‌هایی بین ما و آنها تبادل کردند. اما اینکه بگوییم در آستانه یک روند مذاکراتی قرار داریم؛ خیر نمی‌توان این ادعا را داشت.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص تقاضای کشورهای اروپایی برای مذاکره با ایران، گفت: سه کشور اروپایی باید نشان دهند اراده لازم برای قرار گرفتن به عنوان طرف مذاکراتی قابل اتکا را دارند اما چنین چیزی را ما ندیدیم. شواهدی داریم در خصوص اعتراف به اینکه اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی از اراده لازم برای نقش آفرینی مثبت در تحولات بین المللی عاجز هستند. این اعترافی به عدم وجود اراده و ظرفیت لازم در بین این سه کشور برای ایفای نقش مثبت است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره اجلاس اوگاندا، خاطر نشان کرد: اوگاندا ریاست دوره‌ای جنبش عدم تعهد را بر عهده دارد و میزبانی این اجلاس به همین مناسبت بود. از این فرصت برای گفتگو با کشورهای آفریقایی استفاده کردیم. سال قبل اجلاس ایران و آفریقا برگزار شد، در نمایشگاه دستاوردهای صادراتی ایران آفریقایی‌ها شرکت کردند و آن رویداد نقشی مهمی در ارتقاء روابط تجاری با کشورهای آفریقایی داشت.
بقایی ادامه داد: در سطح جنبش عدم تعهد متونی که در بیانیه پایانی تصویب شد درباره موضوعات منطقه و هسته‌ای مهم است. محکومیت قاطع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران در این سند گنجانده شد. حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی فراز دیگر آن بود. حمایت این جنبش از دیدگاه ایران، چین و روسیه درباره موضوع هسته‌ای ایران را نیز داشتیم و در آن تاکید شد که ادعا سه کشور اروپایی مبنی بر بازگشت قطعنامه‌ها وجاهت قانونی ندارد. در عمل کشورها طبق مواضع صریح سیاسی که می‌گیرند عملکرد خود را تنظیم می‌کنند. ما قائل نیستیم اتفاقات اخیر تحول خاصی ایجاد کرده باشد و امیدواریم در عمل نتایج آن را ببینیم.
وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص برگزاری نشست دیپلماسی استانی در خراسان رضوی، درباره آن توضیح داد: این فقط موضوع وزارت خارجه نیست و یک اتفاق نظر درباره آن از سوی ارکان مختلف وجود دارد. در وزارتخانه‌های مختلف اقتصادی و تجاری و… این امر وجود دارد. در این نشست‌ها استانداران استان‌های ذیربط و مشخصا استاندار خراسان رضوی و سفرای ما در کشورهای همسایه، چین و روسیه و فعالان تجاری و بازرگانی حضور دارند.
امیدواریم با استمرار این نشست‌ها در استان‌های مختلف هم بخش‌های مختلف اجرایی و اداری کشور با ظرفیت‌های استان ها آشنا شوند و هم امکان تماس و ارتباط بین فعالان اقتصادی استانی با کشورها ایجاد شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به اینکه آیا مصر میانجی‌گر جدید بین ایران و آمریکا خواهد بود؟، گفت: تماس‌ها بین ما و طرف‌های مقابل با واسطه کم و بیش ادامه دارد اما این امر به این به معنا نیست که وارد مرحله مذاکراتی شدیم. مذاکره زمانی شکل می‌گیرد که طرف‌های موضوع به این جمع بندی برسند که حقوق یکدیگر را به رسمیت بشناسند و ما در این مرحله نیستیم. خیلی از کشورهایی که در این یک سال سعی کردند برای حل مشکلات تلاش داشته باشند، کماکان به تلاش‌های خود ادامه می‌دهند. ما با مصر موضوع عزه را نیز بررسی می‌کنیم و برایمان مهم است. مصر یکی از ضامن های توافق آتش بس است و ما این امر را در هر تماسی مورد توجه قرار می‌دهیم.
وی در پاسخ به سوالی درباره آخرین وضعیت تبادل زندانیان فرانسوی و ایرانی و وضعیت خانم اسفندیاری توضیح داد: با جدیت این امر را پیگیری می‌کنیم. فکر می‌کنیم هر دو طرف اراده لازم را دارند تا این موضوع را حل و فصل کنند. ما به صورت مستمر و طبیعی با دوستان خود در منطقه و درباره موضوعاتی که به نوعی مربوط به امنیت کشور ما است مشورت داریم. تماس‌ها با روسیه نیز ادامه دارد. امروز نماینده ویژه روسیه در امور سوریه با مقامات ذیربط دیدار دارند و این تماس‌ها در چارچوب مشورت منظم بین ایران و روسیه ادامه دارد.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره بازگشت آمریکا به پایگاه‌های خود در افغانستان اظهارکرد: شما را به تجربه نه چندان قدیمی از حضور آمریکا در افغانستان ارجاع می‌دهم که حضور او غیر از نا امنی، تروریست و افزایش مواد مخدر چیزی به عمل نداشته است. درباره بازگشایی پایگاه آمریکا در افغانستان کشورهای منطقه موضع یکسان دارند. در اجلاس چهارجانبه در نیویورک و سپس در مسکو این موضوع برجسته شد. کشورهای منطقه بر ضرورت احترام به تمامیت سرزمینی افغانستان تاکید کردند که حضور نیروهای بیگانه می‌تواند به تقویت ناامنی منجر شود.
وی در بخش دیگر سخنان خود درباره اعمال نفوذ آمریکا در شورای امینت اظهار کرد: نمونه مشخص آن وتو های متعدد است، در دو سال اخیر آمریکا حداقل ۶ مورد وتو برای مقابله با هر گونه اقدام علیه نسل‌کشی رژیم داشته است. سال ۲۰۲۰ آمریکا تلاش کرد برای بازگرداندن تحریم‌ها اقداماتی انجام دهد اما سه کشور اروپایی جدیت بیشتر به خرج دادند و مانع از این امر شدند. این موضوع سابقه دارد، آنچه در سه هفته اخیر رخ داده آن است که سه کشور بدون هیچ صلاحیت قانونی مدعی شدند به دلیل عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران می‌توانند قطعنامه چندگانه لغو شده سال ۲۰۱۵ را برگردانند.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: از آن زمان علاوه بر ما، روسیه و چین و تعداد زیادی از کشورها نیز مخالفت کردند. استدلال ما برای اینکه این اقدام غیر قانونی بوده بیان شده است. در شرایط کنونی واقعیت این است که در سطح شورای امنیت هیچ تصمیمی برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده گرفته نشده است. ۲ کشور عضو دائم علاوه بر ۴ کشور عضو غیر دائم دیدگاه حقوقی خود را بیان کردند که همچنان ادامه دارد. آخرین مورد ان نامه سه جانبه‌ای بود که دیروز به سازمان ملل ارسال شد. کشورهای جنبش عدم تعهد از این امر حمایت کردند. به نظر ما واقعیت روشن است و واقعیت یکی است و آن این است که سوءاستفاده از فرایند نمی‌تواند موجد آثار و ارزش حقوقی باشد.
بقایی گفت: ما طی مکاتبات مختلف با کشورها، توجه جامعه جهانی را جلب کردیم. و درخواست داشتیم از اثر بخشی ادعای سه کشور اروپایی خودداری کنند.